Zuurstof en biodiversiteit
De afgelopen decennia is door een hele reeks maatregelen de waterkwaliteit verbeterd in het stroomgebied van de Rijn en dus van het oppervlaktewater van Amsterdam. Dit is de verdienste van vele acties op verschillende schalen, zoals internationale lozingsverdragen, het verplaatsen van rioolwaterzuiveringsinstallaties buiten de stad en het aansluiten van woonboten op het riool. Zijn de grachten nu schoon?
Metingen in de Rijn aan de grens van Nederland tonen toenemende zuurstofwaarden en biodiversiteit sinds het eind van de jaren ’70. Deze nieuwe condities bieden nieuwe kansen, maar ook de uitdaging en verantwoordelijkheid om deze positieve tendens voort te zetten.
Zuurstof en Biodiversiteit in de Rijn
Zuurgraad van het water
De zuurgraad geeft een indicatie van het ecologisch evenwicht in het water. Bacteriën, vissen en waterdieren produceren koolzuur (CO2), waardoor het water beetje bij beetje zuurder wordt. Met behulp van zonlicht gebruiken waterplanten CO2 om te groeien, waardoor de zuurgraad van het water toeneemt (minder zuur wordt).
Planten groeien niet als de zon onder is, maar er wordt ’s nachts wel CO2 geproduceerd. Daarom is de pH-waarde in de ochtend lager dan overdag. Op een zonnige dag zal er ’s avonds veel CO2 zijn opgenomen door de waterplanten, waardoor de pH-waarde op dat moment hoger is.
Voedselrijk & voedselarm
Hoe meer voedsel er aanwezig is in een rivier of meer, hoe eenzijdiger de planten- en dierenwereld. Voedselrijke bronnen zijn bijvoorbeeld rioolwater en meststoffen. Als deze stoffen in het water terechtkomen, zal onstuimige algengroei ontstaan. Alle dieren en planten die niet met de alg kunnen concurreren, zullen dan verdwijnen.
Als er weinig voedsel is, kunnen er veel meer verschillende waterplanten groeien. Die houden het water schoon en transparant, waardoor zonlicht dieper reikt en er weer meer planten kunnen groeien. Dit biedt een rijkere omgeving voor allerlei soorten vissen, reptielen en andere organismen.
Om deze biodiversiteit te behouden, wordt a.o. rioolwater gezuiverd voor het in het water geloosd wordt. Scheepvaart, woonboten en volkstuintjes in het buitengebied van Amsterdam zijn vaak nog niet aangesloten op het rioolstelsel en dragen daardoor nog bij aan een verminderde biodiversiteit. Andere bronnen zijn bijvoorbeeld landbouw, uitspoeling van voedselrijke bodems en industrie. Gezuiverd rioolwater is wel een stuk schoner, maar bevat nog steeds veel ziektekiemen. Zwemmen bij een waterzuivering en de paar kilometers stroomafwaarts is daarom heel onverstandig.
Zelf aan de slag!
Wil je zelf meten wat de waterkwaliteit is in je vijver, sloot of gracht? Met deze drie eenvoudige methodes kun je:
